Λειψοί - Λέρος ΙV

Θέλησα να βγω απ' το νερό πριν να φορέσω τις σαγιονάρες. Ο ηφαιστειακός βράχος, εκτός από το ότι ήταν γεμάτος από αχινούς, σ' εκείνο το σημείο ήταν αρκετά τραχύς. Aνάμεσα στο ανώμαλο έδαφος και τη συνηθισμένη απώλεια ισορροπίας μετά από αρκετές ώρες γυρίζοντας συνεχώς το κεφάλι, τρίκλισα. Προσπάθησα να κατεβάσω το κέντρο βάρους ενώ έκανα βήματα προς τα πίσω, με το φόβο μήπως πατήσω κάποιον αχινό ή χτυπήσω σε κάποια βραχώδη προεξοχή. Η τύχη μου χαμογέλασε... μέχρι το τελευταίο βήμα, στο οποίο το δεξί πόδι χτύπησε επώδυνα κάτι. Έβαλα το κεφάλι κάτω από το νερό, για να ανακαλύψω στο βυθό έναν αχινό με τα υπόλοιπα των αγκαθιών του να πλέουν γύρω του. Η σκέψη ότι αυτός είχε πάθει χειρότερα, μού ανακούφισε μέρος του πόνου και ξέχασα το θέμα.
 

Ενώ μου παρέδιδε τον εξοπλισμό, κρατώντας τη βάρκα σε μικρή απόσταση από τα βράχια, ο Μιχάλης ακόμη επέμενε (γιατί ήδη μου το είχε προτείνει και πιο πριν) να τον περιμένω, μέχρι να γυρίσει να με πάρει με το αυτοκίνητο ή τη μηχανή του, αφού θα άφηνε το σκάφος στο λιμάνι. Δεν καταλάβαινε ότι ήθελα να κουραστώ περπατώντας τη Λέρο (λες και αντίθετα το ότι κουράστηκα κολυμπώντας από τους Λειψούς ήταν κατανοητό). Του επανέλαβα, ότι αν ο σκοπός του ταξιδιού ήταν να μην κουραστώ, θα πήγαινα πάνω στη βάρκα αντί να κολυμπάω στο πλάι της. Τον ευχαρίστησα ξανά για τη βοήθειά του, και τελικά έφυγε ολοταχώς. Το βράδι ξανασυναντηθήκαμε και μου εξήγησε ότι ένας γείτονας είχε πεθάνει και έπρεπε να πάει να δώσει τα συλληπητήριά του πριν από κάποια ώρα, και γι' αυτό έφυγε τόσο γρήγορα.

'Εμεινα πάνω στα βράχια, για να στεγνώσω και να ντυθώ με πολύ ηρεμία, πριν να προχωρήσω τελικά σ' εκείνο το δρόμο, που τόση ώρα κοιτούσα από το νερό. 'Οταν φόρεσα τα παπούτσια, συνειδητοποίησα ότι ο πόνος από την κλωτσιά στον αχινό είχε αυξηθεί αντί να ελαττωθεί. Κοίταξα το πόδι και βρήκα μισή ντουζίνα αγκάθια καρφωμένα στο πέλμα, κοντά στο μικρό δάχτυλο. Κατάφερα να βγάλω ένα, αλλά, καθώς με τα υπόλοιπα δεν υπήρχε τρόπος, ξεκίνησα το δρόμο με τα πόδια μέχρι το Λακκί, το κύριο λιμάνι της Λέρου. Θα έπρεπε να συνυπάρξω με τα αγκάθια το υπόλοιπο του ταξιδιού. Σχεδόν όλα με συνόδευσαν μέχρι τη Ρόδο.

Λειψοί - Λέρος ΙΙΙ

Μερικά λεπτά μετά ήταν αυτός που με έκανε να σταματήσω. Μου έδειξε προς τα νοτιοδυτικά, λέγοντάς μου ότι υπήρχαν τρία δελφίνια, δύο μεγάλα κι ένα μικρό. Σύρριζα με τη θάλασσα, εγώ μόνο κατάφερα να διακρίνω δύο απ' αυτά να πηδάνε. 'Ηταν αρκετά μακριά, αλλά για κάποιους δεν παύει να είναι κάτι καινούργιο να τα βλέπει ελεύθερα τόσο κοντά στην ακτή. Τα δελφίνια συνέβαλαν στο να ξεχάσω σιγά - σιγά τις μέδουσες, από τις οποίες ευτυχώς δεν υπήρξε ούτε ίχνος ξανά.

'Οταν σύμφωνα με το ανακριβές νοητικό ρολόι υπολόγιζα ότι έπρεπε να βρισκόμαστε γύρω στα μισά της διαδρομής, ξανασταμάτησα. Σύγκρινα το πόσο κοντά φαινόταν ο Αρχάγγελος (το νησάκι που κλείνει την πιο κοντινή πρόσβαση στη Λέρο) με το πόσο μακριά φαινόντουσαν ήδη οι Λειψοί  και ρώτησα το Μιχάλη. Μου απάντησε ότι ήδη είχε γίνει ένα μεγάλο κομμάτι, ότι είχαμε περάσει τα μισά. 'Ολο αυτό είχε μια αρκετά επιζήμια επίδραση, γιατί μου έδωσε την εντύπωση ότι σχεδόν φτάσαμε. ΄Εχασα την ψυχραιμία μου και επιτάχυνα το ρυθμό, σα να έμενε μόνο ένα χιλιόμετρο (όταν κατά πάσα πιθανότητα έμεναν τέσσερα), κάτι το οποίο στο τελικό κομμάτι με άφησε χωρίς μέρος της φρεσκάδας με την οποία είχα κολυμπήσει έως τότε.

Αλλά, πάνω απ' όλα, η ζημιά ήταν ψυχολογική. Νομίζεις ότι λείπουν μόνο μερικά λεπτά για να τελειώσεις. Αφού περάσουν αυτά τα λεπτά ακόμη δεν τελειώνει. Ξαναυπολογίζεις ότι λείπουν λίγα λεπτά και πάλι δεν είναι αρκετά. 'Ετσι ξανά και ξανά. Και το αποκορύφωμα, η κίνηση του ήλιου κατά τη διάρκεια του πρωινού τόνισε τον αντικατοπτρισμό που προκαλούσε η ακτή και είχα την αίσθηση ότι κάνω μια διαδρομή σε σχήμα L αντί για ευθεία. To GPS πραγματικά δείχνει μια κάποια καμπυλότητα από τον Αρχάγγελο και μετά, αλλά γελοία συγκρινόμενη με την εικόνα που σχημάτιζα στο κεφάλι. 'Αλλο παράδειγμα για το πόσο άσχημα σκέφτεται κανείς όταν κολυμπάει. Πηγαίναμε προς αναζήτηση ενός σημείου γνωστού από το Μιχάλη, στο οποίο μπορούσε κανείς να βγει από το νερό, δεδομένου ότι μεγάλο μέρος εκείνου του άκρου της Λέρου ήταν μη προσβάσιμο με τα πόδια. Κάποια στιγμή μου έδειξε ένα χωματόδρομο που φαινόταν στην ξηρά, από όπου επρόκειτο να βγω εγώ. Φαινόταν τεράστιος. Έπρεπε να βρισκόταν σε λιγότερο από  200 μέτρα απόσταση. Αλλά κάθε λίγη ώρα σήκωνα το κεφάλι και συνέχιζε να βρίσκεται στα 200 μέτρα. Το τέλος ήταν πολύ πιο δύσκολο νοητικά παρά φυσικά. Μέχρι και στον ίδιο τον τελικό προορισμό συνεχίστηκε το βασανιστήριο. Τα βράχια, από τα οποία επρόκειτο να βγω, έμοιαζαν να βρίσκονται 30 απλωτές μακριά. Μέτρησα πάνω από 100 μέχρι να μπορέσω να τ' αγγίξω.

Λειψοί - Λέρος ΙΙ

'Οσο έκανα τις προετοιμασίες για το κολύμπι, συζητούσαμε. Σε κάθε φράση, αυτός έβαζε όλες τις λέξεις, που μπορούσε, σε ένα παράξενο μείγμα ισπανικών με ιταλικά. Είχε υπάρξει ναυτικός σε εμπορικό πλοίο και είχε περάσει κάποια χρόνια στη Λατινική Αμερική. Για τον καιρό που είχε περάσει χωρίς να τα μιλάει, το λεξιλόγιό του ήταν αρκετά αποδεκτό. Με τη συζήτηση ξέχασα κάποιες λεπτομέρειες, όπως το να βάλω αντιηλιακό στην πλάτη. Δεν το θυμήθηκα μέχρι που βρέθηκα στο νερό. Τέλος πάντων, άλλη μια φορά που θα καώ.... Από την προβλήτα του έδωσα τα πάντα εκτός από τις σαγιονάρες και γύρισα στην παραλία για να μπω στο νερό. Κολύμπησα μέχρι εκεί που με περίμενε, του έδωσα τις σαγιονάρες και φύγαμε με κατεύθυνση τη Λέρο.

'Οπως εκείνη τη στιγμή ακόμη δεν είχα χάσει όλες τις ελπίδες να κολυμπήσω κάποιες μέρες παραπάνω, ξεκίνησα με ήρεμο ρυθμό, για να μη μου κοστίσει η προσπάθεια τις επόμενες ημέρες. Αφού απομακρυνθήκαμε από τους Λειψούς, η επιφάνεια της θάλασσας ρυτίδιασε λιγάκι, αλλά συνέχιζε να είναι άνετη η κολύμβηση. Μετά από μισή ώρα, κάνοντας βύθισμα με το αριστερό μπράτσο, μου μπλέχτηκε ένα είδος νήματος στον άνω βραχίονα. Αμέσως κούνησα το χέρι για να το ξεφορτωθώ, και τότε ένιωσα έναν ελαφρύ ερεθισμό, όπου εκείνο με είχε αγγίξει. Δεν ήταν τίποτα σπουδαίο, αλλά αρκετό για να σκεφτώ τις μέδουσες. 'Εκανα την πρώτη στάση για να πιω και ρώτησα το Μιχάλη, αν υπήρχαν μέδουσες. 'Οπως υπέθετε, μου είπε ότι όχι.

Ούτε πέντα λεπτά μετά, μία με χτύπησε κατ' ευθείαν στον αριστερό ώμο. Χωρίς να λογαριάσω ένα τσούξιμο στο πρόσωπο, αυτή ήταν η πιο επώδυνη που είχα νιώσει ποτέ. Δεν έχω ιδέα με τι είδους τέρας συναντήθηκα, αλλά, επίσης σε αντίθεση με όλες τις προηγούμενες, αυτή μου άφησε ένα σημάδι που διήρκησε για κανα-δυο μέρες. Αντιθέτως με αυτό που αναμενόταν από το χτύπημα, το σημάδι που έμεινε δεν ήταν ένας κύκλος, αλλά μία ρίγα ζικ-ζακ. 'Οπως και να 'χει, αυτό ξύπνησε την παράνοια μέσα μου. Αν αυτό στον βραχίονα μπορούσε να ήταν μια εγκαταλελειμμένη πετονιά, αυτό στον ώμο δεν άφηνε περιθώρια για αμφιβολίες. Για μένα πια, δεν υπήρχε ούτε Λέρος, ούτε Μιχάλης, ούτε κύματα. Μόνο ένα ναρκοπέδιο από μέδουσες που περίμεναν να τις αγγίξω για να εκραγούν στο δέρμα μου. 'Αλλαξα τον τρόπο κολύμβησης, σηκώνοντας το κεφάλι για να προσπαθώ να τις δω να έρχονται. Παρ' όλο που η προηγούμενη εμπειρία δε συνιστούσε να διατηρώ αυτή τη στάση για παραπάνω από τρία τέταρτα της ώρας, αφού πριν δύο χρόνια το είχα κάνει και επιβαρύνθηκαν οι μυς του λαιμού μου, ο φόβος, μήπως συναντήσω κάποιο άλλο από αυτά τα μισητά πλάσματα, βάραινε περισσότερο.

Ένα δείγμα για το πόσο άσχημα δουλεύει το μυαλό υπό αυτές τις συνθήκες δόθηκε λίγο μετά. Από τα δεξιά πλησίαζε ένα εμπορικό αρκετά μεγάλο με κατεύθυνση κάθετη, προς τα ανατολικά, με τέτοιο τρόπο που αν κι οι δύο πηγαίναμε με την ίδια ταχύτητα, θα μπορούσαμε να έχουμε συγκρουστεί 300 μέτρα μετά. Μόνο που προφανώς αυτό δεν επρόκειτο να συμβεί, γιατί το σκάφος έπρεπε να πηγαίνει δέκα φορές πιο γρήγορα. Το ήξερα καλά αυτό. Όμως ακόμη κι έτσι, το κοιτούσα με δυσπιστία ενώ σκεφτόμουν τι ενοχλητικό ήταν και προσέχοντας να μην πλησιάσουμε υπερβολικά. 'Οταν πέρασε από μπροστά (ακόμη έπρεπε να βρισκόταν παραπάνω από 250 μέτρα μακριά), σταμάτησα για να βεβαιωθώ ότι δεν ενοχλούσε και ο Μιχάλης, πάντα προσεκτικός, σταμάτησε επίσης μερικά μέτρα πιο μπροστά. Δε σκέφτηκα μια ερώτηση πιο ανόητη να του κάνω από το πού πήγαινε το καράβι. Ανόητη γιατί προς εκείνη την κατεύθυνση υπήρχε μόνο η Μικρά Ασία, και ανόητη γιατί που να ήξερε ο Μιχάλης τον ακριβή προορισμό του κάθε καραβιού. Η απάντησή του ήταν η καλύτερη δυνατή σε μια χαζομάρα σαν κι αυτή: Χωρίς να πει τίποτα έδειξε προς την Τουρκία.

Λειψοί - Λέρος Ι

Την προβλεπόμενη μέρα για το διάπλου ανάμεσα στα νησιά Λειψοί και Λέρος βγήκα στο δρόμο, όταν άρχισε να χαράζει. Είχα δώσει ραντεβού στις επτά με το Μιχάλη, έναν συνταξιούχο ψαρά, στην προβλήτα της Κατσαδιάς, σε λιγότερο από δύο χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα των Λειψών. Παρ' όλο που τα κοκόρια απ' όλες τις μεριές συναγωνίζονταν αυτή την ώρα, για το ποιός θα είναι ο πιο δυνατός τραγουδιστής, η ηρεμία βασίλευε στο χωριό. Στην πραγματικότητα, συνεχίστηκε σε όλη τη διαδρομή μέχρι την προβλήτα. Η μοναδική ανθρώπινη παρουσία, που είδα, ήταν ένα φορτηγάκι που με προσπέρασε σε μια μακριά ανηφόρα. Πενήντα μέτρα μετά, ο οδηγός σταμάτησε, έσκυψε από το παράθυρο και με ρώτησε αν ήθελα να με πάει κάπου. Από μακριά, τον ευχαρίστησα για την προσφορά και του απάντησα όχι. Στο υπόλοιπο της διαδρομής, ούτε καν συνάντησα κάποιο κοπάδι όπως την προηγούμενη μέρα. Μόνο μια κουκουβάγια κι ένα ζευγάρι κουνέλια, που έφυγαν απ' το δρόμο μόλις με είδαν.

Τα τελευταία μέτρα πριν να φτάσει κανείς στον όρμο της Κατσαδιάς αποτελούνται από μια κατηφόρα, και από ψηλά υπάρχει μια πανέμορφη θέα προς την πλευρά της Λέρου. Είχα φτάσει είκοσι λεπτά νωρίτερα και έτσι σταμάτησα για να την ατενίσω. Μπόρεσα να εκτιμήσω δυο σημαντικά πράγματα. Το πρώτο ήταν ότι η θάλασσα ήταν ήρεμη σαν καθρέφτης. Φαινόταν ότι οι άνεμοι του Αιγαίου είχαν παραχωρήσει μια ανάπαυλα. Το δεύτερο δεν ήταν τόσο καθησυχαστικό: Eκτός από τέσσερα-πέντε ιστιοφόρα, που διακρίνονταν στο βάθος στον κόλπο, δεν υπήρχε ίχνος από κάποιο σκάφος που να ανέβαινε από τη Λέρο. Ο Μιχάλης μου είχε πει ότι με το βαρκάκι του χρειαζόταν μια ώρα για να φτάσει μέχρι τους Λειψούς, γι' αυτό στις επτά παρά είκοσι θα έπρεπε να βρίσκεται τουλάχιστον στα μισά του δρόμου. Δεν ήταν ότι επρόκειτο να αργήσει, ήταν ότι ούτε καν βρισκόταν στην αρχή της διαδρομής.

Κατέβηκα μέχρι την παραλία και την προβλήτα καθώς τον καταριόμουν. 'Αφησα τον εξοπλισμό στο έδαφος και σκαρφάλωσα σε κάποιους βράχους που υπάρχουν στο τέλος της προβλήτας για να μπορέσω να ξανακοιτάξω προς την πλευρά της Λέρου, που μένει κρυμμένη από το ύψος του εδάφους. Δεν είναι ότι περίμενα, ότι ο Μιχάλης θα εμφανιζόταν νωρίτερα επειδή θα επαγρυπνούσα, αλλά το να ανεβαίνεις στους υφάλους είναι πάντα ένας ευχάριστος τρόπος να περνάς την ώρα σου. Ενώ σκεφτόμουν τι να κάνω, μου φάνηκε ότι διέκρινα μια καμπίνα ανάμεσα στα κατάρτια των ιστιοφόρων στα δεξιά. Φοβήθηκα, ότι η επιθυμία μου να εμφανιστεί ο Μιχάλης, με έκανε να φαντάζομαι κάτι που δεν υπήρχε. 'Οταν άρχισε να ακούγεται ο βόμβος της μηχανής, άρχισα να πιστεύω ότι ίσως να ήταν αυτός. Σε λίγο, εμφανίστηκε πίσω από ένα από τα ιστιοφόρα ολόκληρο το σκάφος του. Στις επτά παρά δέκα βρισκόμασταν και οι δύο στο σημείο συνάντησης. Απ' ό,τι μου είπε εκείνο το βράδι είχε ψαρέψει μερικά καλαμάρια και για να μην καταστραφούν από τη ζέστη του πρωινού, είχε πάει πριν απ' όλα στο λιμάνι των Λειψών για να τα παραδώσει σε κάποιον.

Τελικός απολογισμός

Μερικές εβδομάδες μετά το τέλος του ταξιδιού, ο απολογισμός  του κολυμβητικού μέρους είναι πολύ κατώτερος των καθορισμένων στόχων. Ολοκληρώθηκαν μόνο δύο από τις έντεκα διαδρομές: Δέκα χιλιόμετρα ανάμεσα στους Λειψούς και τη Λέρο και έξι χιλιόμετρα μεταξύ της Λέρου και της Καλύμνου. Αντίθετα με ό,τι ήταν αναμενόμενο, το μεγαλύτερο εμπόδιο δεν το αποτέλεσε η φυσική κατάσταση ή οι άνεμοι του Αιγαίου αλλά η δυσκολία να βρεθούν σκάφη συνοδείας. Η μεγαλύτερη τρέλα δεν ήταν η απόπειρα να φέρω το σώμα στα όριά του, αλλά να πιστέψω ότι είμαι ικανός να βρω τα μέσα συνοδείας γι' αυτό το σκοπό.

Για τον ίδιο λόγο, επίσης δεν εκπληρώθηκε ο στόχος να πραγματοποιηθούν όλα τα ετάπ του ταξιδιού ακόμη κι αν η κινητήρια δύναμη δεν ήταν αποκλειστικά δική μου. Μη διαθέτοντας σκάφος για να φτάσω σ' αυτά, το ταξίδι δεν πέρασε από την Ψέριμο, την Κω, το Γυαλί και την Αντίτηλο.

Τουλάχιστον, έγινε σεβαστός ο κανόνας να πραγματοποιηθούν όλες οι μετακινήσεις στην ξηρά με τα πόδια, περπατώντας γύρω στα  390 χλμ συνολικά. Αυτό με ανάγκασε να απορρίψω σε πολλές περιπτώσεις τις ευγενικές προσφορές των ντόπιων να ανέβω σε αυτοκίνητα, φορτηγάκια και μηχανές. Μαζί με τον ελάχιστο σεβασμό στα βασικά μέτρα ασφαλείας (κράνος και ζώνες ασφαλείας) αυτή η πολιτισμική διαφορά στο δρόμο ποτέ δεν πάυει να εκπλήσσει (η μία θετικά, η άλλη αρνητικά) όσες φορές κι αν ταξιδεύει κανείς στα νησιά.

Τελειώνοντας, στα επόμενα άρθρα θα παρουσιαστούν οι δύο διαδρομές. Ενώ η πρώτη δεν είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον, η δεύτερη, που έπρεπε να είναι η πιο σύντομη και απλή απ' όλες, εξελίχθηκε με τρόπο πολύ διαφορετικό απ' αυτό που είχε σχεδιαστεί. Κι απ' αυτό που ήταν επιθυμητό.

Ö Till Ö

Με αφορμή ένα σχόλιο στο Facebook ανακάλυψα το Ö Till Ö ή ÖTILLÖ (στα σουηδικά, από νησί σε νησί). Πρόκειται για έναν αγώνα σε ζευγάρια με τα πόδια και κολυμπώντας, στον οποίο διασχίζουν  σε μια μόνο μέρα 26 νησιά του Αρχιπελάγους της Στοκχόλμης. Διεξάγεται από το 2006 και η επιτυχία του ήταν τόσο μεγάλη που σήμερα υπάρχει λίστα αναμονής και αγώνες κατάταξης για να μπορέσει κάποιος να συμμετάσχει, με πραγματικούς αθλητές της ελίτ να βρίσκονται στην αφετηρία. Οποιοδήποτε από τα δημοσιευμένα βίντεο της διοργάνωσης περιέχει θεαματικές εικόνες.

Η ομοιότητα με τα Δωδεκολύμπησα είναι προφανής. Διαδρομή από το ένα μέρος στο άλλο δια μέσου νησιών αποκλειστικά με ίδια μέσα, με το μέγιστο σεβασμό στο περιβάλλον. Κάποιες διαφορές επίσης διακρίνονται εύκολα: H προστιθέμενη δυσκολία να κολυμπάς σε παγωμένα νερά, ο μεγάλος αριθμός και το επίπεδο φυσικής κατάστασης των συμμετεχόντων, ο επαγγελματισμός της διοργάνωσης, η διάρκεια, το επιτρεπόμενο υλικό, κτλ.

Όμως υπάρχει μια άλλη διαφορά πολύ πιο ουσιαστική, εννοιολογική: Τα Δωδεκολύμπησα δεν είναι ένας αγώνας, αλλά ένα ταξίδι. Σαν αγώνα, χιλιάδες άνθρωποι στον κόσμο θα τον ολοκλήρωναν πολύ πιο γρήγορα. Αλλά σαν ταξίδι, ο σκοπός δεν είναι να πας γρήγορα αλλά εντελώς το αντίθετο, να πας όσο το δυνατόν πιο αργά. Ρωτώντας τους νησιώτες πώς είναι η ζωή, όταν οι τουρίστες εξαφανίζονται· ερευνώντας (ει δυνατόν, όχι προσωπικά) τι συμβαίνει όταν κάποιος αρρωστήσει· μαθαίνοντας τι προοπτικές έχουν οι ψαράδες· με το να κάθεσαι κάτω από ένα δέντρο να ξεκουραστείς στα μισά του δρόμου.

'Οπως και να'χει όμως, δεν πρέπει κανείς να εξαπατάται. Για να το κάνει καλά θα χρειαζόταν το διπλάσιο ή τριπλάσιο χρόνο απ' αυτόν που θα αφιερώσει. Αναπόφευκτα και δυστυχώς, παρ' όλο πιο ήρεμα από το ÖTILLÖ, είναι αλήθεια ότι επίσης στα Δωδεκολύμπησα υπάρχει ένας αγώνας απέναντι στο ρολόι (ή το ημερολόγιο), που σημαδεύεται από την υποχρέωση επιστροφής στη δουλειά στο τέλος των διακοπών (κάτι το οποίο, σύμφωνα με τον κλασικό ορισμό του Paul Bowles, μετατρέπει όποιον το κάνει σε τουρίστα και όχι σε ταξιδιώτη). Απόμενει να δούμε αν το σώμα θα το αντέξει.

Ο Αμβρακικός Κόλπος (ΙΙΙ)

Εντάξει, τα προηγούμενα άρθρα είναι πολύ ενδιαφέροντα, αλλά ... τί σχέση έχουν με τη διάσχιση των Δωδεκανήσων κολυμπώντας;;

Η κατάσταση του Αμβρακικού Κόλπου ήταν τέτοια, που το 2005 ένας καθηγητής φυσικής αγωγής αποφάσισε να τραβήξει την προσοχή πάνω του. Με τρόπο διεκδικητικό, ο Γιώργος Τσαφούλης σκέφτηκε να διασχίσει τον Κόλπο κολυμπώντας από τη Βόνιτσα στο νότο μέχρι την Κορωνησία στο βορρά. 'Οχι μόνο τα κατάφερε αλλά το επανέλαβε και τον επόμενο χρόνο. Και το μεθεπόμενο. Σ' αυτό που είχε αρχίσει σαν μια πράξη μεμονωμένη άρχισαν σταδιακά να προστίθενται συμμετέχοντες μέχρι που καθιερώθηκε ο Διάπλους του Αμβρακικού Κόλπου σαν ένα ετήσιο γεγονός μη ανταγωνιστικό. Ο σκοπός του δεν είναι να αναδείξει τον καλύτερο κολυμβητή, αλλά να καταγγείλει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται, αυτό που για γενιές αποτελούσε την πρωταρχική πηγή διατροφής των κατοίκων του.

'Οπως είναι φυσικό, η πλειοψηφία του κόσμου δίνει προσοχή σε άλλα θέματα, που επηρεάζουν πιο άμεσα τη ζωή του, όπως για παράδειγμα στη γνώμη του προπονητή του Παναθηναϊκού για το παιχνίδι που θα παίξουν σε πέντε μέρες, και η απήχηση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης του διάπλου είναι μέτρια ακόμη και σε τοπικό επίπεδο. Αυτό όμως δεν εμποδίζει κάθε χρόνο μερικούς κολυμβητές να συνεργάζονται στη μετάδοση του μηνύματος για τη σωτηρία του Αμβρακικού. Για όποιον τυχόν θέλει να το ακούσει.

O Αμβρακικός Κόλπος (ΙΙ)

Το παραδεισένιο σκηνικό, που περιγράφεται στο προηγούμενο άρθρο, διαφέρει αρκετά από την πραγματικότητα εξαιτίας της συσσώρευσης παραγόντων, που τα τελευταία χρόνια υποβαθμίζουν τον κόλπο.

Η ροή των υδάτων των ποταμών έχει μειωθεί μετά την κατασκευή φραγμάτων για την ανθρώπινη κατανάλωση νερού και την παραγωγή ηλεκτρισμού. Άλλη κατασκευή, σ' αυτή την περίπτωση ενός λιμανιού στο στενό που επικοινωνεί με το Ιόνιο, εμποδίζει το πέρασμα του νερού προς τα έξω. Και οι δύο κατασκευές δυσκολεύουν τη φυσική κυκλοφορία του νερού, απ' την οποία εξαρτάται μέρος της λειτουργίας του τοπικού οικοσυστήματος. Επιπλέον η μείωση της ποτάμιας ροής έχει επιφέρει την αύξηση της αλμυρότητας όχι μόνο στα ύδατα της επιφάνειας αλλά επίσης και στον υδροφόρο ορίζοντα.

Μέσω του Λούρου και του Άραχθου φθάνουν επίσης άλλα προβλήματα με χειρότερες επιπτώσεις. Κατά μήκος της διαδρομής τους έχουν εγκατασταθεί βιομηχανίες και αγροκτήματα που χύνουν τα απόβλητά τους στις κοίτες χωρίς επεξεργασία καθαρισμού. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τα λύματα των κατοικημένων περιοχών χωρίς τα κατάλληλα συστήματα καθαρισμού τους. Οι λεκάνες επίσης συλλέγουν τα υψηλά επίπεδα λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται στη γεωργία της περιοχής. Όλες αυτές οι ουσίες καταλήγουν να συσσωρεύονται στον κόλπο, μολύνοντας ανεπανόρθωτα τα νερά του και προκαλώντας μεγάλη θνησιμότητα των οργανισμών.

Οι πλούσιοι αλιευτικοί πόροι έχουν υποστεί επίσης σοβαρή μείωση λόγω της χρήσης νέων αλιευτικών τακτικών ελάχιστα επιλεκτικών και μεγάλης κλίμακας. Η αλιεία με συρόμενα δίχτυα σκοτώνει τόσο τα ζώα εμπορικού ενδιαφέροντος όσο και άλλα που πετιούνται  μετά την αλίευσή τους. Και σαν να μην έφτανε αυτό καταστρέφει τον πυθμένα από τον οποίο εξαρτάται έμμεσα μεγάλο μέρος της παράκτιας ζωής.

Ούτε καν οι μέθοδοι, οι οποίες θεωρούνται ευρέως βιώσιμες, όπως τα ιχθυοτροφεία, είναι ελεύθερες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Δωδεκάδες απ' αυτά έχουν φτάσει να λειτουργούν σ' αυτό το περιβάλλον χωρίς άδεια, και γι' αυτό χωρίς έλεγχο. Πέρα από την κατάληψη χώρου, που προϋποθέτουν, μπορούν, επίσης, να επιφέρουν προβλήματα μόλυνσης, όπως για παράδειγμα δια μέσου της διάδοσης παρασίτων, αποβλήτων ή τοξικών φυκιών.

            

Ο Αμβρακικός Κόλπος (Ι)

Ο Αμβρακικός Κόλπος είναι μια αλμυρή λιμνοθάλασσα 400 χλμ² στα δυτικά της Ελλάδας. 'Εχει μήκος 35 χλμ και πλάτος 15 με μέσο βάθος στα 25 μ. Αποτελεί μια θάλασσα σχεδόν κλειστή, που επικοινωνεί με το Ιόνιο πέλαγος μέσω ενός περάσματος μόλις 700 μ πλάτους. Απ' το βορρά εκβάλλουν δύο ποταμοί, ο Λούρος και ο 'Αραχθος. Με τη σειρά τoυ περιέχει όρμους ποικίλων μεγεθών.

Αυτές οι γεωγραφικές ιδιαιτερότητες προκαλούν μια πολυμορφία στο φυσικό περιβάλλον, που ευνοεί μια μεγάλη βιοποικιλότητα. Η συνεισφορά νερού από τους ποταμούς σχηματίζει ένα ελαφρύ ρεύμα που διευκολύνει την ανανέωση των υδάτων και επιπλέον επιτρέπει την ύπαρξη διαφορετικού βαθμού αλμυρότητας σε διαφορετικά σημεία. Μεγάλο μέρος της ακτής αποτελείται από την απόθεση ιζημάτων των ποταμών, και γι' αυτό συγκεντρώνεται στην περιοχή η μεγαλύτερη επιφάνεια ελών της Ελλάδας. Αυτά τα περιβάλλοντα συνηθίζουν να προσελκύουν σημαντικούς πληθυσμούς πουλιών, κάποιους σα σημείο μεταναστευτικού περάσματος και άλλους με σταθερή μορφή καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Από τα σχεδόν 250 είδη, που έχουν καταμετρηθεί στον Κόλπο, τα μισά προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα έξι βρίσκονται σε κίνδυνο εξαφάνισης. Ξεχωρίζει ο αργυροπελεκάνος, αυτός με το μεγαλύτερο μέγεθος στον κόσμο.

Απ' την πλευρά του, το μικρό βάθος έχει σαν αποτέλεσμα η θερμοκρασία του νερού να είναι κάπως υψηλότερη από αυτή του Ιονίου. Μέρος του βυθού είναι κατοικημένο από την ποσειδωνία, το πιο χαρακτηριστικό φύκι της Μεσογείου, που εξυπηρετεί σαν καταφύγιο πολλών ψαριών και βάση της τροφικής αλυσίδας. Η ποικιλία των υδρόβιων ειδών είναι μεγαλύτερη από μεγάλο μέρος των μεσογειακών περιοχών και εκτός από το ψάρι, που έχει εμπορικό ενδιαφέρον, συμπεριλαμβάνει κάποια που είναι δύσκολα ορατά στις ευρωπαϊκές ακτές, όπως θαλάσσιες χελώνες και δελφίνια.

Γι' αυτούς τους λόγους, υπάρχει ένα εθνικό πάρκο για την προστασία και τον έλεγχο των ελών υπό την αιγίδα του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000.